Newsletter typologiczny GIIF
W I kwartale roku Generalny Inspektor Informacji Finansowej wydał newsletter. Jest to pierwszy taki dokument, który zawiera informacje na temat działalności związanej z walutami wirtualnymi w polskim systemie prawnym. Dokument dotyczy różnych tematów: od wprowadzenia rozporządzenia MiCA, zasady „travel rule” po niektóre typologie i wskaźniki ryzyka dotyczące prania pieniędzy i finansowania terroryzmu przy użyciu kryptoaktywów. Warto w tym aspekcie przyjrzeć się na co GIIF zwraca uwagę w swoim informatorze, który docelowo ma pojawiać się co kilka miesięcy. Więcej na ten temat dowiesz się właśnie w tym artykule.
Działalność związana z walutami wirtualnymi w polskim systemie prawnym
W obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) i finansowaniu terroryzmu (CFT), działalność związana z walutami wirtualnymi jest regulowana przez ustawę z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Firmy świadczące usługi związane z kryptowalutami, takie jak wymiana między walutami wirtualnymi a środkami płatniczymi (FIAT), wymiana między walutami wirtualnymi oraz pośrednictwo w tych transakcjach, muszą realizować obowiązki wynikające z ustawy AML jako instytucje obowiązane. Od października 2021 r. działalność ta wymaga również wpisu do rejestru prowadzonego przez Izbę Administracji Skarbowej w Katowicach. Istotne jest stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, na przykład przy transakcjach przekraczających określone progi wskazane w ustawie lub w przypadku podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Obowiązek kwartalnego raportowania do GIIF
We wrześniu 2023 r. podmioty zarejestrowane w rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych zostały zobowiązane do składania kwartalnych raportów dotyczących ich działalności związanej z AML. Raporty te muszą być przekazane w terminie 18 dni od zakończenia kwartału. GIIF otrzymał już raporty za czwarty kwartał 2023 r. Ważne jest, aby przed złożeniem raportu zapoznać się z materiałami pomocniczymi dostępnymi w opisie filmu, ponieważ system składania raportów może działać w określonych godzinach.
Ocena zgodności Polski ze standardami międzynarodowymi AML/CFT
W 2021 r. Polska została poddana weryfikacji pod kątem zgodności z międzynarodowymi standardami Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy. Polska otrzymała ocenę za zgodność techniczną z Rekomendacją 15. Od tego czasu wprowadzono m.in. rejestr podmiotów prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych. Podczas weryfikacji wskazano na brak szczególnych wymogów dotyczących oceny ryzyka związanego z nowymi technologiami i usługami, które będą uzupełnione przez legislację unijną.
MiCA i jej wdrożenie
29 czerwca 2023 r. weszło w życie Rozporządzenie MiCA, które reguluje publiczne oferowanie, wydawanie i dopuszczanie do obrotu kryptoaktywów. Pełne wdrożenie MiCA nastąpi 30 grudnia 2024 r., a poszczególne elementy regulacji są wprowadzane stopniowo. Dostawcy usług kryptoaktywów będą musieli ubiegać się o licencje. Możliwe jest wprowadzenie okresu przejściowego dla zarejestrowanych dostawców, który nie będzie dłuższy niż 18 miesięcy i zakończy się najpóźniej 1 lipca 2026 r.
Zasada „Travel Rule”
„Travel Rule” to zasada wymagająca monitorowania i rejestrowania wszystkich transferów środków między instytucjami finansowymi, zawierający informacje identyfikujące nadawcę i odbiorcę. Zasada ta jest określona w międzynarodowych standardach FATF. Przy transakcjach poniżej 1 000 EUR wymagane są dane inicjatora i beneficjenta transferu, a przy wyższych transakcjach, zbierane są dodatkowe dane.
Rozporządzenie TFR
Rozporządzenie TFR, które weszło w życie w czerwcu 2023 r., będzie obowiązywać bezpośrednio od 30 grudnia 2024 r. Przewiduje ono brak ograniczeń de minimis – zasada „Travel Rule” będzie obowiązywać wobec wszystkich transferów. Dostawcy usług kryptoaktywów będą musieli stosować środki należytej staranności (customer due diligence).
Ocena ryzyka ML/FT w obszarze walut wirtualnych
W grudniu 2023 r. opublikowano drugą Krajową Ocenę Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu, która ocenia ryzyko związane z walutami wirtualnymi. Raport ten wskazuje na przykładowe scenariusze wykorzystania kryptowalut do nielegalnych działań i ocenia poziom ryzyka na 3 w 4-stopniowej skali. Podkreślono łatwy dostęp do usług transferu wartości przy użyciu kryptowalut oraz trudność w wykrywaniu takich transakcji przez organy ścigania. W ostatniej części newslettera GIIF załączył też słowniczek typologiczny, który wyjaśnia podstawowe pojęcia oraz wskaźniki ryzyka. Zawiera link do raportu FATF opisującego „red flags” związane z AML, na które warto zwrócić uwagę.
