Podatki przy NFT (1060) – opodatkowanie VAT i nie tylko

Podatki przy NFT (1060) – opodatkowanie VAT i nie tylko

W I kwartale 2023 r. Komisja Europejska (KE) opublikowała tzw. Working Paper no. 1060. Celem tego dokumentu jest poddanie w rozwagę kwestii materii podatkowej związanej z NFT i transakcjami na tego typu tokenach. W dokumencie roboczym wydanym przez KE zwrócono uwagę na szereg kierunków, które organy europejskie mogą podjąć w aspekcie obciążenia tokenów NFT podatkiem VAT. Komisja Europejska rozpatrzyła ten problem z szerokiej perspektywy wysuwając pewne wnioski dotyczącego samego NFT, jak i możliwego rozwiązania. Na czym mógłby polegać podatek od towarów i usług w przypadku NFT? W jaki sposób KE postrzega takie tokeny? Dowiedz się więcej na ten temat właśnie w tym artykule.

Working Paper no. 1060 – otoczenie prawne i rynkowe oraz przyczyny powstania 

W maju przegłosowano Rozporządzenie w sprawie rynków kryptoaktywów. MiCA ma stać się podstawą dla ustanowienia ogólnounijnego systemu regulacyjnego branży kryptowalut. Wprowadzenie rozporządzenia, które wpłynie na rynek związane jest także ze zmianami w dwóch innych unijnych aktach prawnych. W tym zakresie chodzi o Rozporządzenie w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i niektórych aktywów kryptograficznych oraz dyrektywę w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania. Oba te akty mają na celu utworzenie bardziej kompleksowych metod weryfikacji transakcji oraz podatników. Przykładowo organy podatkowe będą na ich podstawie posiadać uprawnienia do wymiany informacji na temat dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. Dostawcy mają z kolei obowiązek przekazywać je w formie raportów.

W tym zakresie Working Paper no. 1060 został opracowany przez Komisję Europejską i Komitet ds. VAT jako odpowiedź na rosnącą liczbę, a także wyższe wolumeny poszczególnych transakcji wykonywanych na kryptowalutach. Niestety szerokie spektrum zmiennych związane z charakterystyką wyróżnionych rodzajów tokenów może utrudniać kwalifikację z perspektywy podatku VAT.

Czy transakcje dotyczące tokenów NFT są towar czy też usługą?

Transakcje związane z tokenem NFT najczęściej postrzegane są jako usługa elektroniczna. KE wskazuje jednak, że to uogólnienie może być poprawne, jednak nie ma zastosowania do 100% transakcji związanych z NFT. Każdorazowo powinno się oceniać tokeny oraz sprzedaż w sposób oddzielny. Wynika to z tego, że mogą one być traktowane podobnie jak: 

• świadczenia złożone – występuje gdy inne aktywo jest powiązane z tokenem NFT. Aktywo nie musi mieć charakteru cyfrowego. W przypadku oceny transakcji niezbędne jest oddzielenie świadczenia głównego od pomocniczego i rozłożenia go na poszczególne elementy składowe.
• przekazywanie tytułów własności – jeśli token nadaje na własność dany przedmiot, to opodatkowuje się wtedy transakcję zgodnie z rodzajem/klasyfikacją tego przedmiotu w ramach materii podatkowej,
• voucher, bon typu SPV lub MPV – token jest formą zapłaty za daną usługę bądź towar, które mają określony charakter lub charakter bliżej nie określony. Po zakupie token zostaje wyłączony z obiegu, jeśli została zrealizowana za niego transakcja i posiadacz nabył w ten sposób wspomniany towar lub wspomnianą usługę.

Podatek VAT – różne rezultaty opodatkowania w przypadku mintingu lub tradingu NFT

W Working Paper no. 1060 dokonano podziału, jeśli chodzi o następstwa podatkowe nabycia i objęcia w posiadanie NFT.  Rozróżniono je i dokonano oceny, jeśli chodzi o tzw. minting oraz dalszy obrót tokenami. Na gruncie VAT oba te zdarzenia będą mieć różne konsekwencje. W dokumencie stwierdzono, że w przypadku mintingu występuje problem z wskazaniem bezpośredniego związku wynagrodzenia typu gas fee z mintingem NFT. Wynika to z skomplikowanej charakterystyki stosunku prawnego występującego pomiędzy podmiotem będący walidatorem zaangażowanym w powstanie tokenu, a podmiotem zlecającym jego minting. W tym aspekcie dokument wydany przez KE wskazuje na brak konkretnego momentu, w którym dochodzi do transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. Dodatkowo przedmiotem rozważań jest status usługodawców jako podatników VAT, a konkretniej czy walidator jest podmiotem samodzielnie prowadzącym działalność.

Niezbędne jest też każdorazowe ocenianie na jakich warunkach świadczone i wynagradzane są tego typu usługi. Ponadto Komisja Europejska podkreśla, że istotne jest przeanalizowanie części składowych kwot, które mogłyby zostać uznane za takowe wynagrodzenie. Ta wątpliwość stanowi po części element charakterystyczny dla wspomnianej powyżej złożonej formy świadczenia.

Proof-of-work oraz proof-of-stake

W dokumencie wskazano, że istnieją przesłanki, które argumentują za uznaniem walidatora za podatnika VAT, jeśli uzyskanie korzyści nie jest związane z samym posiadaniem aktywa. Ważne jednak, aby wymagało od podmiotu podjęcia pewnych działań. Wystarczy przykładowo, że danego typu kryptoaktywa są stakowane. Zamrażanie z kolei jest równoznaczne z ich wykorzystaniem w celu docelowego uzyskania korzyści z ich posiadania.

Działania podejmowane przez podmioty uczestniczące w mintowaniu NFT ograniczają się jedynie do założenia pewnej ilości tokenów jako zabezpieczenia. W zamian za to walidator może uzyskać korzyść na podstawie mechanizmu proof-of-stake (PoS) i to stanowi przedmiot jego działalności. W odróżnieniu od tradycyjnego kopania z wykorzystaniem proof-of-work, PoS ciężej jest scharakteryzować jako działalność gospodarczą, gdyż nie ma bezpośredniego związku między zdolnością techniczną do rozwiązywania rozwiązań złożonych obliczeń a weryfikacją transakcji. Dokument opracowany przez Komisję europejską określa więc zatem na podstawie powyższego, że staking można przyrównać do posiadania akcji w celu otrzymywania dywidend. 

W Working Paper no. 1060 podkreślono również, że w przypadku graczy korzystających z segmentu play-to-earn nie będzie dochodziło do czynności opodatkowanej. Jeśli gracz otrzymuje NFT jako nagrodę za grę, nie występuje bezpośredni związek między tokenami, a kwotą zapłaconą przez gracza za wejście do gry.

Na co jeszcze warto zwrócić szczególną uwagę?

Dokument opracowany przez Komisję ds. VAT i KE porusza również zagadnienie kwalifikacji podmiotu dokonującego okazjonalnej sprzedaży tokenu jako podatnika VAT. W tej kwestii istotne jest, aby przeanalizować sytuację prawną wytwórców tzw. tokenów tantiemów związanych z każdą kolejną sprzedażą danego NFT. W rezultacie, jeśli twórca zostaje uznany za podatnika podatku od towarów i usług, transakcje sprzedaży tokenów mogą być postrzegane jako wynagrodzenie: z tytułu prawa do kolejnego korzystania i eksploatacji dzieł artystycznych bądź z tytułu prawa do odsprzedaży. W przypadku pierwszego rodzaju podmiot uznawany byłby za prowadzący działalność opodatkowaną VAT, a z perspektywy drugiego typu podmiotu działalność gospodarcza nie będzie podlegała podatkowi.

Skomplikowana wydaje się również kwalifikacja osoby fizycznej sprzedającej okazjonalnie NFT jako podatnika. W większości przypadków taka okazjonalna sprzedaż nie powinna skutkować koniecznością przypisywania sprzedawcy kwalifikacji w aspekcie VAT31. Jeśli jednak warunki NFT przewidują, że sprzedawca będzie otrzymywał wspomniane tantiemy za każdą odsprzedaż tokena, wtedy sprzedawca może być postrzegany jako podatnik wyłącznie w ramach tej jednej początkowej sprzedaży.

Trudność w ustaleniu podstawy opodatkowania

Niestety zauważalny jest zasadniczy problem w kwestii wysokości podstawy VAT. Wskazuje się, że wartość tokenów NFT w kryptowalucie powinna zostać przeliczona na walutę kraju, w którym ma miejsce dostawa lub miejsce świadczenia usług. Natomiast aktywa cyfrowe mają charakter zdecentralizowany i globalny. Trudno jest więc wskazać jednoznaczny sposób przeliczenia ceny zapłaconej w kryptowalucie na pieniądz fiducjarny. Tutaj jednak zaproponowano, aby stopą referencyjną była np. stopa platformy obsługującej portfel sprzedawcy, przeznaczony do hostingu płatności za NFT.

W jaki sposób NFT są opodatkowane w państwach członkowskich?

W Hiszpanii wedle orzeczenia V0482-22 z dnia 10 marca 2022 r. spółka NFT przyznaje kupującemu prawa do użytkowania zdjęć edytowanych w m.in. Photoshopie. Przedmiotem transakcji jest cyfrowy certyfikat autentyczności reprezentowany przez NFT bez fizycznej wersji pliku obrazu lub powiązanego z nim pliku cyfrowego. Świadczenie to oznaczało świadczenie usług w zakresie sztuki cyfrowej i w związku z tym zostało zaklasyfikowane jako usługi świadczone drogą elektroniczną, opodatkowane według ogólnej stawki 21%. 

W Belgii NFT panuje pogląd, na którego podstawie transakcje z udziałem NTF powinny podlegać opodatkowaniu stawką podatku VAT w wysokości 21%. Obowiązuje to jeżeli uzna się, że transakcje wykonywane są w Belgii. NTF nie mogą być postrzegane jako środek płatniczy dla nabywcy, ale są klasyfikowane jako przedmiot sztuki cyfrowej.

W Norwegii na podstawie oświadczenia z 13 grudnia 2022 r., norweska administracja podatkowa wskazuje, że mintowanie NFT nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT39. Ponadto transakcję z przekazaniem NFT uznaje się za podlegającą opodatkowaniu usługę świadczoną drogą elektroniczną. Sprzedaż tzw. dzieł sztuki cyfrowej, a w tym w formie NFT, nie może być objęta zwolnieniem z podatku VAT mającym zastosowanie do materialnych dzieł sztuki, ponieważ zwolnienie to dotyczy wyłącznie sprzedaży polegającej na przeniesieniu praw autorskich. Natomiast w przypadku NFT, twórca zachowuje prawa autorskie.