Nowa ocena ryzyka – co musisz wiedzieć?
AML, czyli przeciwdziałanie praniu pieniędzy (ang. Anti-Money Laundering) to popularny temat od wielu lat. Wynika to z tego względu, że coraz liczniejsza grupa podmiotów jest podporządkowana regulacjom AML/CFT na poziomie zarówno krajowym, jak i ponadnarodowym. Stanowią one ogół przepisów i działań mających na celu zapobieganie praniu pieniędzy, czyli procesowi przekształcania nielegalnie uzyskanych funduszy w pozornie legalne środki finansowe. Dodatkowo niektóre Ustawy AML jak np. polska ustawa są skierowane również przeciwko prawdopodobieństwu omijania opodatkowania. W przypadku instytucji obowiązanych podstawowym dokumentem wynikającym z tzw. procedury jest ocena ryzyka. Obecnie zmienia się standard oceny ryzyka i będziesz potrzebował nowej. Musisz zaktualizować swoją ocenę ryzyka, uwzględniając nową Krajową Ocenę Ryzyka. Co się zmienia i dlaczego? Dowiedz się więcej na ten temat właśnie w tym artykule.
Czym jest ocena ryzyka?
Ocena ryzyka w kontekście AML natomiast to najważniejszy dokument determinujący działania podejmowane przez instytucję obowiązaną w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Teraz jednak od końcówki 2023 r. sytuacja nieco się zmieniła. Dlaczego? Od pewnego czasu zarówno regulator unijny, jak i regulator krajowy wyróżnia dwa rodzaje oceny ryzyka. W tym zakresie chodzi o Ponadnarodową Ocenę ryzyka i Krajową Ocenę ryzyka. Regularnie wydawane są komunikaty, a także nowe analizy wydawane przez organy europejskie i np. KNF. Z kolei instytucje obowiązane są podporządkowane i muszą się do nich stosować.
Ponadnarodowa ocena ryzyka
Zgodnie z artykułem 6 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 maja 2015 roku, Komisja przeprowadza ocenę ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu wpływającego na rynek wewnętrzny. Ma to miejsce za pomocą raportu sporządzanego co dwa lata lub częściej, jeśli jest to konieczne. W trzeciej ponadnarodowej ocenie ryzyka Komisja przeanalizowała zagrożenia związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Wykonała to w kontekście 43 produktów i usług, podzielonych na osiem kategorii, takich jak usługi płatnicze, waluty wirtualne, ubezpieczenia oraz aktywa. To bardzo ważne, ponieważ liczba ta z każdym raportem jest po prostu coraz większa. Komisja dokonała też po części aktualizacji poszczególnych produktów. Przykładem jest m.in. obszar dot. kryptoaktywów oraz gier hazardowych online. Głównie ze względu na to, że są to dwa sektory, z którymi obecnie wiąże się wyższe ryzyko.
Krajowa ocena ryzyka
Teraz przejdziemy do Krajowej Oceny Ryzyka. W grudniu 2023 roku Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) wprowadził nową Krajową Ocenę Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu. Stanowi ona rezultat działań podejmowanych na szczeblu ponadnarodowym, a ocena ta zastąpiła wcześniejszą z 2019 roku. W związku z tym instytucje obowiązane muszą zaktualizować swoje własne oceny ryzyka. Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy AML, podmioty podporządkowane regulacji mogą uwzględniać obowiązującą krajową ocenę ryzyka przy dokonywaniu własnej oceny ryzyka. Niestety użycie słowa „mogą” wcale nie wskazuje, że ocena jest opcjonalna. Instytucje nie do końca mają swobodę podejmowania decyzji. Raczej więc trzeba uwzględnić krajową ocenę ryzyka w swojej analizie.
Organy kontrolne, takie jak Urząd Komisji Nadzoru Finansowego czy GIIF, uznają uwzględnienie krajowej oceny ryzyka za dobrą praktykę. Jeśli masz więc kontrolę, to warto uwzględnić nowe regulacje. Brak aktualizacji oceny ryzyka może także skutkować karami pieniężnymi z art. 147 pkt 2 w związku z art. 150 ust. 2 ustawy o AML.
Nowa ocena ryzyka dla kryptowalut, kantorów i giełd
Co konkretnie się zmienia dla np. kantorów kryptowalut czy giełd krypto? Przede wszystkim istotne jest pojęcie mitygantów. Mityganty ryzyka AML to działania podejmowane w celu zmniejszenia ryzyka. Podstawowym mitygantem jest np. wspomniane przeprowadzanie przez GIIF i inne jednostki współpracujące oraz instytucje obowiązane efektywnych szkoleń dla pracowników. Stała aktualizacja treści szkoleń ma wpływać na rozumienie obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Oznacza to więc bardziej kompleksowe podejście do kontroli.
Dla instytucji obowiązanych czynnikiem ryzyka jest np. nawiązywanie stosunków gospodarczych z klientami niebędącymi obywatelami polski. W katalog ten wpisują się w szczególności osoby wykonujące za pośrednictwem polskiego podmiotu operacje również z osobami niebędącymi rezydentami. W tym zakresie wskazuje się na konieczność częstszego stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Należy też zwiększyć uważność w przypadku beneficjentów rzeczywistych klienta będących obywatelami lub mieszkających na terenie państwa uznanego za kraj wysokiego ryzyka. W tym zakresie nie wolno dopuszczać do braków w identyfikacji, a raczej w razie potrzeby skłaniać się ku po prostu nie nawiązywaniu stosunków. Instytucje obowiązane powinny zwracać uwagę na podstawę przeprowadzenia danej transakcji, a przy tym niezwykle istotne jest sprawdzenie transakcji pozwalających zidentyfikować podmiot tj. dla podmiotu prowadzącego faktyczną działalność gospodarczą, takie jak: opłaty za media, czy ponoszenie kosztów wynagrodzeń.
Jakie elementy i mityganty oceny ryzyka są istotne z perspektywy KNF?
KNF poza tym, że zgadza się z powyższymi ryzykami – dodaje też kilka swoich. Wynika to z tego, że katalog ten nie jest katalogiem zamkniętym. Trzeba czynniki ryzyka postrzegać w sposób szeroki i generalny. Oznacza to, że np. istotnymi mitygantami w podmiocie będą m.in.: rotacja pracowników i kierownictwa oraz ich skala, jeśli można je przypisać do jednostek odpowiedzialnych za procesy AML/CFT w instytucji obowiązanej. W szczególności należy takie ryzyko wziąć pod uwagę w perspektywie prawdopodobieństwa wystąpienia niezależnych sytuacji kryzysowych od podmiotu.
Co m.in. musisz wprowadzić do nowej oceny ryzyka AML?
Urząd oczekuje, że minimalny standard metodyczny, który należy uwzględnić w toku opracowania oceny ryzyka będzie obejmował 4 elementy:
- ocenę ryzyka inherentnego,
- wskazanie mitygantów ryzyka,
- poddanie ocenie efektywności mitygantów ryzyka,
- ocenę ryzyka rezydualnego,
- zdefiniowanie działań w celu zarządzania ryzykiem rezydualnym.
Inherentne ryzyko występuje w sytuacji braku działań podjętych w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia mitygantów. Natomiast rezudalne ryzyka to te pozostające po wprowadzeniu procedur kontroli ryzyka, mitygantów oraz po dokonaniu oceny ich efektywności.
Zrobimy dla Ciebie nową ocenę ryzyka AML
Jeśli potrzebujesz oceny ryzyka lub potrzebujesz nowej, zaktualizowanej procedury wraz z oceną ryzyka, napisz do mnie. Wystarczy, że wyślesz maila i wskażesz czego potrzebujesz. Warto też załączyć starą ocenę ryzyka, która pozwoli nam dostosować ją do obecnych, obligatoryjnych standardów. W razie pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.
