Kryptowaluty w Indonezji – jak obecnie regulowane są waluty wirtualne?

Kryptowaluty w Indonezji – jak obecnie regulowane są waluty wirtualne?

W ostatnich latach Indonezja stała się jednym z kluczowych graczy na rozwijającym się rynku kryptowalut. Indonezyjski rząd wprowadził w rezultacie szereg regulacji mających na celu zarówno wspieranie innowacji, jak i ochronę inwestorów. Według Rozporządzenia Ministerstwa Handlu, regulacje dotyczące działalności w zakresie kryptowalut określiły jednoznacznie, że handel nimi jest legalny w Indonezji. W związku z tym upoważnieniem, Indonezyjski Nadzór nad Handlem Towarami Terminowymi (BAPPEBTI), czyli kluczowy organ regulacyjny, opublikował Rozporządzenie Nr 5 z 2019 roku (Regulation No. 5 of 2019). Stał się on podstawą dla dalszych regulacji, takich jak Rozporządzenie nr 8 z 2021 (Regulation No. 8 of 2021) odnoszące się do kontraktów terminowych i Rozporządzenie nr 13 z 2023 (Regulation No. 13 of 2022), którego przedmiotem jest ograniczanie ewentualnych zagrożeń związanych z handlem aktywami kryptograficznymi w Indonezji. Więcej na ten temat dowiesz się więc, właśnie w tym artykule.

Kryptowaluty na terenie Indonezji

Co do zasady, Indonezja zabrania używania kryptowalut jako pieniądza, ale zezwala na handel nimi jako towary. Poszczególne aktywa krypto otrzymały zgodę od Indonezyjskiej Agencji Regulacji Handlu Towarami Terminowymi (Badan Pengawas Perdagangan Berjangka Komoditi, czyli „BAPPEBTI”) na obrót na terenie kraju. W tym aspekcie Rozporządzenie Nr 5 wyznacza wytyczne dotyczące sprzedaży, zakupu i przechowywania aktywów cyfrowych oraz określa ich przyszłość na  indonezyjskim rynku. Wedle przepisów instytucje finansowe nie mają prawa sprzedawać ani wspierać sprzedaży aktywów krypto, zgodnie z zaleceniami Indonezyjskiej Agencji Usług Finansowych (OJK). Główne jednak jest BAPPEBTI, którego uprawnienia  z czasem mają zostać przejęte przez OJK w części lub całości.

Przedsiębiorcy z branży kryptowalut zobligowani są do oceny ryzyka, przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) i zwalczania finansowania terroryzmu (CFT). Dodatkowo wymaga się, aby osoby handlujące krypto przechowywały historię transakcji przez co najmniej pięć lat (dokładne wymagania w odniesieniu do Futures znajdują się w Rozporządzenie 8 art. 7 ust. 1 lit. H.) Kryptowaluty nie podlegają tym samym przepisom co papiery wartościowe i ze względu na obecne ograniczenia, mogą być one wymieniane na indonezyjskiej giełdzie terminowej wyłącznie jako wspomniane towary. 

Władze monetarne wyemitują także własną CBDC, aby zyskać większy wpływ na rynek aktywów cyfrowych. Na razie jednak projekt ten znajduje się na wczesnym etapie rozwoju. W tym kontekście docelowo będzie to Cyfrowa Rupia czyli nowa, główna waluta wirtualna obowiązująca na terenie Indonezji.

Rejestracja firmy kryptowalutowej – jakie musisz spełnić wymagania?

Inwestor zagraniczny, który chce założyć firmę zajmującą się handlem kryptowalutami, musi uzyskać certyfikat Crypto-Asset Physical Trader. Aby go uzyskać od BAPPEBTI, należy spełnić poniższe wymagania kwalifikacyjne (m.in. z art. 40 Rozporządzenia 8 z 2021), czyli:

• posiadać opłacony kapitał w wysokości nie mniejszej niż 50 miliardów IDR,
• utrzymywać kapitał własny o wartości nie mniejszej niż 40 miliardów IDR (z reguły jest to wyznaczane przez próg procentowy na poziomie 80%),
• uzyskać akredytację od Ministerstwa Komunikacji i Informatyki (Electronic System Provider lub Penyelenggara Sistem Elektronik),
• posiadać biznesplan i prognozy finansowe na najbliższe 24 miesiące.

Powyższe wymagania zostały określone w Rozporządzeniu 8. Kryptowaluty mogą być przedmiotem obrotu wyłącznie na indonezyjskiej giełdzie kontraktów terminowych jako towary i nie jako instrumenty płatnicze. Z kolei pod koniec 2022 r. w listopadzie rząd Indonezji oficjalnie wprowadził dodatkowe wymagania dla fizycznych handlowców aktywów kryptograficznych. Stanowią one przedmiot Rozporządzenia nr 13.

Artykuł 40 ust. 1 wskazuje, że jeśli giełda kontraktów terminowych i agencja rozliczeniowa nie są zarejestrowane w organie regulacyjnym, podmiot musi zarejestrować firmę w BAPPEBTI jako potencjalny fizyczny podmiot handlujący aktywami kryptograficznymi „Prospective Trader” w rozumieniu art. 13 ust. 2. W celu rejestracji inwestor musi spełnić pokrywające się z powyższymi następujące warunki:

• posiada minimalny opłacony kapitał w wysokości 50 000 000 000 IDR (pięćdziesiąt miliardów rupii).
• utrzymuje kapitał własny w wysokości co najmniej 80% wpłaconego kapitału.

W przypadku giełdy Futures wedle art. 5 znajdującego się w części 2 Rozporządzenia 8, wymagania dla giełd kontraktów terminowych, które mogą prowadzić fizyczny handel aktywami kryptograficznymi są następujące:

• podczas składania wniosku o licencję, giełda kontraktów terminowych musi dysponować kapitałem w wysokości minimum 500 miliardów rupii indonezyjskich (IDR), co powinno nastąpić nie później niż dwa miesiące po otrzymaniu licencji umożliwiającej handel aktywami kryptograficznymi, 
• wymagane jest utrzymanie kapitału własnego na poziomie co najmniej 80% opłaconego kapitału,
• giełda powinna zatrudniać przynajmniej jednego pracownika z certyfikatem Certified Information Systems Auditor (CISA) oraz jednego z certyfikatem Certified Information Systems Security Professional (CISSP), bądź współpracować z instytucją posiadającą takich ekspertów,
• giełda musi również posiadać system monitorowania i raportowania transakcji dotyczących fizycznych rynków aktywów kryptograficznych, włączając w to aktualny plan ciągłości działania (BCP), centrum odzyskiwania po awarii (DRC) oraz certyfikat ISO 27001 obejmujący oświadczenie o stosowalności (SOA) dla ISO 27017 i ISO 27018 przy korzystaniu z usług chmurowych. Wymogi ISO 27017 i ISO 27018 muszą być spełnione przez dostawcę usług chmurowych,
• podmiot powinien mieć zdefiniowane zasady i regulacje dotyczące fizycznego rynku aktywów kryptograficznych, zgodnie z artykułem 6 rozporządzenia Bappebti nr 8/2021, oraz ustanowić komitet ds. fizycznego rynku aktywów kryptograficznych. W ciągu trzech miesięcy od zatwierdzenia, giełda musi posiadać kapitał opłacony w wysokości co najmniej 1 bilion IDR lub co najmniej 2% wartości transakcji przeprowadzonych lub zgłoszonych na giełdach kontraktów terminowych.

Natomiast wobec Tradera aktywów kryptograficznych („Crypto Asset Trader”) wymagania zostały określone art. 14 ust. 1. Wedle jego założeń, trader zobowiązany jest do:

• wykazania minimalnego opłaconego kapitału w wysokości 80 000 000 000 IDR (osiemdziesiąt miliardów rupii),
• podobnie jak podmiot handlujący, utrzymywania kapitału własnego w wysokości co najmniej 80% kapitału wpłaconego,
• stworzenia struktury firmy z co najmniej 6 działami: 
  • IT, 
  • audyt, 
  • dział prawny, 
  • dział reklamacji, 
  • dział obsługi klienta, 
  • księgowość, 
  • finanse.
• opracowania systemu lub narzędzia do handlu online połączonego z giełdą kontraktów terminowych, jak i agencją rozliczeniową,
• spełnienia warunków zasad handlowych, standardowej procedury operacyjnej (SOP),
• posiadanie co najmniej jednego pracownika, który jest certyfikowanym specjalistą ds. bezpieczeństwa systemów informatycznych („CISSP”) lub który współpracuje z instytucją posiadającą takich ekspertów, lub który bezpośrednio współpracuje z ekspertami CISSP; oraz
• wyznaczenia zarządu, komisarzy, udziałowców, kontrolera lub rzeczywistego właściciela, którzy przeszli testy kompetencji BAPPEBTI.

Jakie uprawnienia przysługują Crypto-Asset Physical Trader?

Po otrzymaniu licencji na handel aktywami kryptograficznymi, firma może prowadzić działalność biznesową na terenie Indonezji. W zakres ten wchodzi przede wszystkim: otwieranie platform wymiany kryptowalut, tworzenie portfeli cyfrowych i inne operacje związane z biznesem krypto. Ponadto przedsiębiorcy nabywają prawo do zakupu i sprzedaży aktywów cyfrowych za rupię indonezyjską. Firma może również prowadzić aktywny handel jedną lub kilkoma kategoriami kryptowalut. Dodatkowo zostaje także uprawniona do przechowywania kryptowalut jako własności lub inwestycji długoterminowej. Trzeba jednak mieć na uwadze, że wszystkie transakcje kryptowalutowe muszą być dokonywane na uznanej giełdzie i zgłaszane do BAPPEBTI na koniec każdego miesiąca.

Organy odpowiedzialne za nadzór nad rynkiem walut wirtualnych

Wraz z zatwierdzeniem Ustawy o rozwoju i wzmocnieniu sektora finansowego przez Izbę Parlamentu i rząd Indonezji, rynek aktywów kryptograficznych również wkrótce ulegnie zmianie. Docelowe regulacje mają na celu aktualizację szeregu obecnych przepisów dotyczących sektora finansowego, w tym regulacji dotyczących aktywów kryptograficznych. Zgodnie z nowym prawem funkcję monitorowania i nadzorowania aktywów kryptograficznych przejmie OJK. Dodatkowo organ jest zobowiązany do ustanowienia Rady Komisarzy, która byłaby odpowiedzialna za regulowanie działań związanych z cyfrową walutą w Indonezji. Pełne przeniesienie obowiązków regulacyjnych i nadzorczych z dotychczasowego BAPPEBTI na OJK musi zostać zakończone w ciągu 24 najbliższych miesięcy.

Wymogi AML dla firm prowadzących działalność krypto w Indonezji

Działalność dotycząca kryptowalut musi wdrażać programy przeciwdziałania praniu pieniędzy. Wymogi AML dla firm kryptowalutowych w kraju muszą być przestrzegane i obejmują one rozbudowany szereg zobowiązań dla indonezyjskich instytucji obowiązanych, a w szczególności podmiotów prowadzących działalność w branży kryptowalut. W zakres ten wchodzą  wyznaczenie urzędnika ds. raportowania prania pieniędzy (MLRO) i przeprowadzenie oceny ryzyka. Konieczne jest także opracowanie i wdrożenie wewnętrznych polityk AML obejmujących przeprowadzanie należytej staranności wobec klienta, a w tym procedury uproszczonej. W tym aspekcie wymogi prezentują się w podobny sposób, jak w Polsce. Warto jednak w tym aspekcie wskazać, że należyta staranność wobec klienta (CDD) w Indonezji wymaga zbierania określonej dokumentacji. Od osób fizycznych należy pobierać informacje, takie jak:

• imię i nazwisko, a w tym pseudonim (jeśli istnieje),
• numer dokumentu tożsamości,
• adres zamieszkania zgodnie z dokumentem tożsamości i inny adres zamieszkania (jeśli istnieje),
• miejsce i data urodzenia,
• obywatelstwo,
• szczegóły dotyczące zatrudnienia,
• płeć,
• podpis lub dane biometryczne.

W przypadku osób prawnych z kolei wymagane jest gromadzenie danych dotyczących:

• nazwy podmiotu,
• numeru licencji,
• przedmiotu działalności lub rodzaju działalności,
• adresu zamieszkania,
• numeru telefonu,
• miejsca i daty rejestracji,
• formy osoby prawnej lub podmiotu gospodarczego,
• imion i nazwisk członków zarządu, komisarzy, udziałowców,
• informacji i danych osoby fizycznej upoważnionej do działania w imieniu korporacji.

Travel Rule w zgodzie z zaleceniami FATF nr 16

Indonezja przyjęła Travel Rule w zgodzie z wytycznymi, które opublikowano w październiku 2021 r. z progiem w wysokości 1000 dolarów amerykańskich, w równowartości rupii indonezyjskich. W przypadku, gdy transakcja jest równa tej sumie lub ją przekracza należy pozyskać informacje dotyczące: imienia i nazwiska nadawcy, adresu portfela nadawcy, dowodu tożsamości, adresu nadawcy. Analogiczne informacje pozyskiwane są od odbiorcy z wyłączeniem dowodu tożsamości odbiorcy. Natomiast w przypadku, gdy transakcja nie przekracza progu Travel Rule, wtedy wystarczy uzyskać uproszczone dane:

• imię i nazwisko nadawcy oraz jego adres portfela, 
• imię i nazwisko odbiorcy oraz adres jego portfela.